“Nuk ka asgjë që është në vetvete e mirë apo e keqe sepse gjithçka varet nga mënyra si e perceptojmë.” Pirroni i Elis-it (360–270 p.e.s.) Në mes të shekujve helenë, ndër qytetet e zhurmshme të Greqisë dhe ndër rrugët e qeta të Elis-it, një filozof ngriti një pyetje që tingëllonte paradoksale.
Si mund të jesh i lumtur nëse nuk di asgjë me siguri?
Pirroni nuk ishte një nihilist, as një skeptik i thjeshtë por një mjeshtër i dyshimit të mençur, një udhëheqës i qetësisë shpirtërore në një botë plot pasiguri dhe kontradikta.
Grekët dhe romakët vlerësuan dijen dhe bindjen. Ata ndërtonin qytete, perandori, ligje dhe moral sipas idesë së sigurive absolute,ligji ishte i drejtë, mbreti i fuqishëm, dijet e shenjta. Por Pirroni, duke dyshuar, i shihte këto struktura jo si të pakundërshtueshme, por si ndërtesa të mendjes njerëzore, të mundshme për t’u kundërshtuar. Ai zbuloi se paqja shpirtërore nuk vjen nga posedimi i së vërtetës absolute, por nga aftësia për të pranuar pasigurinë.
Ky skepticizëm, i cili sot mund të duket i ashpër ose abstrakt, ishte në thelb një mësim për lumturinë.Kur nuk vendos gjykime të forta mbi botën, nuk ke zhgënjime të mëdha. Kur njeriu nuk pret që gjithçka të jetë e qartë, çdo gjë që ndodh mund të pranohet me qetësi. Ky ishte sekret i Pirronit për ataraksinë,gjendjen e paqtë dhe të pakthyeshme të shpirtit, që filozofët e tjerë e kërkonin përmes pasurive, pushtetit ose njohurisë. Në ditët e sotme, ne jetojmë në një amfiteatër të ri,një botë dixhitale dhe globale, ku lajmet vërshojnë pa pushim, ku opinioni publik është i menjëhershëm dhe polarizimi është normë. Çdo ngjarje politike, sociale apo klimatike duket se kërkon një reagim të menjëhershëm, një gjykim të prerë. Por në këtë kaos, mësimi i Pirronit është më aktual se kurrë. Qetësia nuk vjen nga reagimi i shpejtë, por nga aftësia për të dyshuar dhe për të pezulluar gjykimin. Kur mendonim se të dish gjithçka është çelësi i suksesit, sot kuptojmë se sasia e njohurive që na rrethon është po aq e pasigurt sa ajo që nuk dimë. Algoritmet, lajmet e rreme, teoritë kontradiktore shkencore , të gjitha e bëjnë të pamundur të kemi një siguri absolute. Pikërisht këtu, filozofia skeptike bëhet një udhërrëfyes modern. Duke pranuar kufizimet tona, duke jetuar në pasiguri me qetësi, ne mund të arrijmë atë që Pirroni quante lumturi. Në një mënyrë të natyrshme, ky skepticizëm i lashtë përputhet me konceptet moderne të psikologjisë së mirëqenies, të menaxhimit të ankthit dhe mindfulness. Kur përqendrohemi në përvojën aktuale, duke mos e gjykuar çdo situatë si të mirë ose të keqe, ne praktikojmë një formë moderne të ataraksisë. Filozofia pirroniane nuk është e vjetruar por më afër jetës sonë sesa ndonjëherë më parë. Por skeptikët e sotëm shpesh keqkuptohen. Dyshimi nuk është indiferencë dhe pezullimi i gjykimit nuk është mungesë përgjegjësie. Përkundrazi, siç tregoi Pirroni, shoqëria dhe individi mund të jenë më të fortë kur pranojnë se nuk dinë gjithçka.
Njeriu modern, i mbushur me informacion, shpesh ndjen nevojën për të kontrolluar gjithçka. Por ndoshta lumturia qëndron pikërisht në pranimin se disa gjëra janë jashtë kontrollit tonë.
Ndërsa kalojmë mes lajmeve alarmante dhe debateve të pafundme online, mendoni për momentin kur ndaloni për të thithur frymë. Nuk keni nevojë të dini se kush ka të drejtë, kush ka gabim ose si do të ndryshojë bota nesër. Qetësia juaj nuk matet nga përgjigjet që gjeni, por nga paqja që gjeni brenda vetes ndërsa jetoni me pyetjet e mëdha. Pirroni mund të ishte një skeptik i heshtur mbi shkallët e një teatri antik, por zëri i tij përton të heshtë në mes të kaosit modern,lumturia nuk është posedim i dijes absolute por art i jetës me pasigurinë. Në këtë botë të shpejtë dhe të ngarkuar me informacion, ndoshta është pikërisht ajo që na mungon më shumë,një qetësi e vërtetë që lind nga prania në paqartësi.
Ndaje
