Në çdo kujtim të bukur ka një aromë të veçantë, një tingull të heshtur që flet vetëm për ne. “Shkëndija e jetës” e Remarkut nuk është një vend në hartë por një vend në shpirtin e njeriut, ku çdo dhimbje, çdo dashuri dhe çdo humbje bëhen pjesë e një mozaiku të brishtë dhe të mrekullueshëm. Kur hap faqet e tij, nuk hyn vetëm në një histori por hyn në dhomën e brendshme ku rrëfehet jeta dhe ku drita e vogël e shpresës gjithmonë gjen mënyrën të rrezatojë. Paul Baumer dhe Ernst Graeber nuk janë heronj me fuqi mbinatyrore por njerëz të zakonshëm, të përditshëm, që përballen me plagët e jetës dhe humbjet që shpesh nuk kanë kuptim të dukshëm. Por pikërisht në këtë thjeshtësi ndriçon bukuria e Remarkut, ai na mëson se jeta nuk matet nga triumfet por nga mënyra se si ruajmë dritën brenda vetes edhe kur gjithçka rrethuese duket e zymtë. Lexuesi ndihet si një vizitor në këtë shtëpi të brendshme, duke lëvizur nga një dhomë kujtimesh në tjetrën si dhimbja e luftës, ndarja nga të dashurit, humbja e pafajësisë. Por ka gjithmonë një dritare të hapur drejt shpresës, një moment buzëqeshjeje, një kujtim i ëmbël, një dashuri që ngroh zemrën. Remarku na mëson se çdo humbje mund të kthehet në forcë, çdo plagë në mundësi për të kuptuar dhe për të ndjerë më thellë. Sot jeta ndonjëherë duket sikur na mbyll në shtëpi pa mure të dukshme, ekrane që na ndajnë nga të tjerët, ritme të shpejta që na marrin frymën, frikë dhe dyshime që na mbajnë të mbyllur në vetvete. Por, ashtu si Paul dhe Ernst, edhe ne mund të gjejmë rrugën drejt dritares së vogël që i përket shpresës dhe dashurisë. Nuk ka rëndësi sa e madhe ose e vogël është ajo dritare por ajo mjafton për të ndezur zjarrin e brendshëm të jetës. Në këtë “shkëndi të jetës”, ku dhimbjet dhe kujtimet bashkëjetojnë, çelësi është të ndjejmë. Nuk duhet të presim për fitore ose për miratim nga jashtë pasi mjafton të përjetojmë çdo ndjesi, të falim, të dashurojmë, të kujtojmë. Sepse ajo që mbetet në fund nuk është fama, pasuria ose suksesi por drita që nuk shuhet brenda nesh, aftësia për të qëndruar të gjallë në çdo moment të vështirë. Remarku na fton të kujtojmë se shtëpia e jetës nuk ka mure të forta por ka zemër, nuk ka çati por ka kujtime, nuk ka gjykime por ka dashuri. Dhe kjo është ajo që e bën jetën të vlefshme. Ndaj, çdo ditë, kur hapim sytë dhe ndjejmë botën përreth, mund të jemi vizitorë të kësaj shtëpie, duke u kujtuar se çdo gjë që mbartim brenda , dhimbjet, kujtimet, dashuria, janë gurët që e bëjnë jetën të bukur dhe të qëndrueshme
“Shkëndija e jetës” dhe Erich Maria Remarque në një udhëtim brenda shpirtit
