Sot është një nga ato data që nuk bën zhurmë por mbart heshtjen e gjatë të një padrejtësie. Është dita kur u nda nga jeta Qazim Mulleti, një prej figurave më të përçmuara të historisë shqiptare që për gjysmë shekulli u deformua nga një komedi dhe një sistem që kishte frikë nga drita e dijes. E kam parë edhe unë, si gjithë të tjerët, “Prefektin”. Dhe si shumë të tjerë, kam qeshur. Kam qeshur pa ditur. Pa kuptuar se batutat që për ne ishin zbavitje për dikë tjetër kishin qenë baltë mbi nderin, tallje mbi dhembjen, qeshje mbi një jetë të shkatërruar. Sepse komedia ishte vetëm një mjet. Mjeti i sistemit për të nxirë të shkolluarit, për të turpëruar të diturit, për të groposur në të qeshura ata që nuk arriti t’i zhdukte me plumb. Qazim Mulleti ishte një burrë shteti, diplomat i formuar në Vjenë, njohës i tetë gjuhëve të huaja, pjesëmarrës në momentet më themelore të historisë shqiptare. Por të gjitha këto nuk vlenin për regjimin që kishte shpallur luftë kujtesës dhe dinjitetit, që nuk duronte dot askënd që kishte më shumë dije, kulturë apo formim sesa “njeriu i ri”. Kështu, u krijua “Prefekti” karikatura. Një hije groteske mbi një njeri real. Emrat e vërtetë nuk u ndërruan. Gruaja Hajria, djali Reshiti, vetë Mulleti , të gjithë u lanë në skenë si mish për tallje. Dhe populli qeshi. Qeshi me bindje, qeshi me urdhër, qeshi pa ditur. Ndërsa Hajria dhe djali i tyre Reshiti jetonin në një kasolle në internim në Savër të Lushnjes pa të drejtë lëvizjeje, pa të drejtë fjale, nën vështrimin e rreptë të policit të kampit, kombit i jepej për konsum një farsë e qeshur që kishte kthyer intelektualin e mencur dhe të ditur në karikaturë. Nëse do të kishte qenë një komedi me karakter të përgjithshëm apo një satirë ndaj pushtetit apo korrupsionit historia do ta kishte falur. Por kur përdoren emrat e vërtetë të një familjeje reale madje të një njeriu që i kishte shpëtuar vetë autorit jetën , ajo nuk është më humor. Është hakmarrje politike me grimcë buzëqeshjeje. Dhe mes të tjerash historia e Qazim Mulletit më mëson se në këtë vend mëkati më i madh nuk ka qenë tradhtia por dija. Mëkati ka qenë të jesh i ditur, i formuar, të kthesh nga mërgata me shpresë për të kontribuar dhe kjo nuk u fal përkundrazi u ndëshkua. Dhe ndëshkimi nuk mbaroi me jetën , ai vijoi në përjetësi, përmes një komedie që vulosi një gënjeshtër me regji shtetërore në kujtesën kolektive. Dhe e gjithë kjo më kujton një proverb të vjetër që tjotë “Kur e vërteta vishet me të zeza, qeshja nuk është më argëtim është bashkëfajësi.” Sot, kur vdekja e tij përkujtohet me një fjali të thatë në kalendarin e harresës mendoj se nuk kemi nevojë për një minutë heshtje. Kemi nevojë për një minutë kujtese. Për të kuptuar se edhe sot, si dikur, injoranca vazhdon të jetë trampolinë për pushtet. Zgjuarsia është ende në listën e zezë. Dhe shoqëria jonë ende e paçliruar nga kompleksitetet e diktaturës vazhdon të qeshë me viktimat, ndërsa hesht para persekutorëve. Por, për fat të mirë e vërteta nuk i përket komedisë. Ajo vjen gjithmonë. Edhe kur ecën zbathur.
