125 vite më pas, emri i Gustav Meyer-it vazhdon të tingëllojë si një nder i rrallë për gjuhën shqipe. Në një epokë kur shqiptarët ende kërkonin të njihnin vetveten përmes gjuhës, ishte ai ,një i huaj, një gjerman me shpirt studiuesi dhe dashuri të pastër për të vërtetën shkencore që i dha shqipes vendin që meritonte në tryezën e madhe të gjuhëve indoevropiane.
Gustav Meyer lindi në Grac të Austrisë më 25 nëntor 1850. Qysh në moshë të re, ai tregoi prirje për studimin e gjuhëve të vjetra dhe të rralla. Më vonë, si profesor në Universitetin e Gracit, ai u përqendrua në studimin e shqipes, një gjuhë që në atë kohë konsiderohej ende “pa familje” në hartën e gjuhësisë evropiane. Deri në fund të shekullit XIX, shumë studiues nuk ishin të bindur për origjinën e saj, disa e quanin gjuhë ilire, të tjerë trake apo thjesht një përzierje dialektesh ballkanike. Por Meyer, me përkushtimin e një kërkuesi të vërtetë e solli ndryshe, ai nuk u mjaftua me thashetheme shkencore. Ai udhëtoi, krahasoi, analizoi dhe në fund e vërtetoi me argumente të pamohueshme se gjuha shqipe është pjesë e familjes së madhe indoevropiane, një pasardhëse e gjuhëve të lashta që kanë formuar vetë themelet e qytetërimit evropian. Kur botoi “ Fjalori Etimologjik i Gjuhës Shqipe”, Meyer nuk solli thjesht një fjalor por një urë. Një urë midis Shqipërisë dhe botës shkencore. Çdo fjalë, çdo rrënjë që ai analizoi ishte një dëshmi e përpjekjes për ta bërë shqipen të kuptueshme në kontekstin e historisë së gjuhëve të Europës. Ai studioi krahasisht shqipen me greqishten e vjetër, latinishten, sanskritishten, gotishten, dhe shumë gjuhë të tjera, duke zbuluar paralele që dëshmonin lashtësinë dhe autenticitetin e saj. Në mënyrë poetike, mund të thuhet se Meyer e pa në shqip zërin e fundit të një bote të lashtë , një gjuhë që kishte mbijetuar shekujve, pushtimeve, e ndryshimeve por që ruante në vetvete rrënjët e një trashëgimie të madhe njerëzore. Në veprat e tij të shumta, si “Gramatika e shkurtër e shqipes” apo “studime albanologjike ”, Meyer vendosi themelet e albanologjisë moderne. Pas tij, çdo studiues i shqipes nga Jokli te Çabej ecën mbi rrugën që ai hapi me durim e pasion.Ironikisht, Meyer nuk e mësoi kurrë shqipen si gjuhë të folur në përditshmëri. Ai e mësoi përmes librave, dokumenteve dhe kontakteve me arbëreshët e Italisë, që ishin burim i vlefshëm për versionet më të pastra të gjuhës.E megjithatë, dashuria e tij për shqipen ishte e sinqertë, thuajse romantike. Ai e quante shqipen një fosile të gjallë të botës indoevropiane dhe e ndjente si një detyrë shpirtërore ta nxirrte nga harresa ku e kishte lënë injoranca e kohës. Meyer nuk ishte vetëm një filolog por një njeri që e kuptoi shpirtin e një populli përmes fjalëve të tij dhe kjo është ndoshta forma më e lartë e respektit. Ai e pa në gjuhë atë që shumë vetë nuk e shihnin dot në politikë apo histori, dëshminë e ekzistencës së një kombi.Kur Gustav Meyer ndërroi jetë më 28 gusht 1900, në Grac, ai la pas jo vetëm libra e studime por një epokë të re për gjuhën shqipe. Pas tij, studiuesit si Norbert Jokl, Eqrem Çabej, Shaban Demiraj dhe të tjerë e çuan më tej atë trashëgimi, duke e bërë albanologjinë një fushë të respektuar në gjithë botën akademike. Në thelb, pa Meyer-in, mund të thuhet se rruga e njohjes shkencore të shqipes do të kishte qenë shumë më e gjatë dhe më e mjegullt. Sot, jeta dhe kujtimi i tij nuk është thjesht një kujtesë akademike por një akt mirënjohjeje ndaj një njeriu që, pa qenë shqiptar, i dha shqiptarëve një pasaportë gjuhësore në botë.Ai nuk trashëgoi shqipen si gjuhë amtare por ia dhuroi botës si një pasuri universale.Në një kohë kur shpesh harrojmë se sa shumë gjuhët tona flasin për ne, kujtimi i Gustav Meyer-it është një ftesë për reflektim, të kujtojmë se ruajtja e një gjuhe është ruajtja e shpirtit të një kombi dhe ndoshta, diku në një bibliotekë të vjetër, mes fletëve të zverdhura të “Fjalorit Etimologjik”, Meyer ende buzëqesh, duke na kujtuar se dashuria për një gjuhë nuk njeh kufij, as kombësi por vetëm shpirt.
